Szlak Tatarski można pokonać na dwa sposoby w wariancie krótszym, oznaczonym na mapce (19km) lub dłuższym (46km). Można również zmodyfikować żółty szlak rowerowy „Wokół Jeziora Selment Wielki” wracając drugim wariantem Szlaku Tatarskiego.

Pierwszy wariant (zielony- zaznaczony na mapce) Szlaku Tatarskiego to 19-kilometrowej długości odcinek biegnący w kierunku południowym do, Prostek. Z Ełku, brzegiem jeziora Ełk poprzez Szybę, szlak ten prowadzi w rejon pięknych lasów sosnowych i świerkowych największego kompleksu leśnego ziemi ełckiej. Po drodze zahacza o malownicze „oczko wodne” oraz duże wzniesienie – Tatarską Górę (nazwa związana z napadem tatarskim w okresie wojen szwedzkich). Stąd poprzez miejscowości Lipńskie Małe i Ostrykół, wzdłuż rzeki Ełk, szlak kieruje się do Prostek i wsi Bogusze, gdzie upamiętnione jest miejsce byłego obozu koncentracyjnego żołnierzy armii radzieckiej i włoskiej. W Boguszach szlak kończy się przy potężnym, dawnym polsko-pruskim słupie granicznym nad rzeką Ełk. Wzniósł go w 1545 roku książę Albrecht Hohenzollern w miejscu, w którym stykały się ziemie Prus, Polski i Litwy.

Drugi wariant Szlaku Tatarskiego (niebieski) jest pętlą długości 46km umownie mającą swój początek w Ełku przy moście na ulicy Zamkowej. Stąd udajemy się ulicami: Wojska Polskiego, Kilińskiego i Kolejową poza miasto do kompleksu leśnego zwanego Ełckim Borem. Pierwszym punktem na naszej trasie jest miejscowość Mrozy Wielkie – siedziba nadleśnictwa Ełk. Przed nimi, po lewej stronie, mijamy grodzisko jaćwieskie położone na brzegu jeziora Selment Wielki. W Mrozach przy nadleśnictwie znajduje się park z m.in. ośmioma 150-letnimi dębami i klonami, z których część przekracza 20 m wysokości. Ciekawostką jest 9 lip liczących ponad 100 lat, których pnie tworzą niejako wspólną całość. Następnie skręcamy w polną drogę prowadzącą do wsi Regiel. W drodze do niej mijamy jezioro Regielskie, a wkrótce potem mniejsze jezioro Szlam. W przeszłości oba zbiorniki wraz dzisiejszymi podmokłymi łąkami ciągnącymi się do kolejki wąskotorowej stanowiły jeden akwen wodny. W wyniku działalności człowieka (melioracje) oraz zjawiska sukcesji, czyli naturalnego zarastania zbiorników i przechodzenia w torfowiska, zasięg pierwotnego akwenu zmniejszył się ponad dwa razy. Procesy sukcesji szczególnie dobrze widoczne są na przykładzie jeziora Szlam. Mijamy wieś Regiel i wjeżdżamy do największego kompleksu leśnego w okolicach Ełku – Ełckiego Boru, będącego pozostałością po historycznych puszczach niegdyś tu rosnących. Bór Ełcki dochował się do naszych czasów z dwóch podstawowych powodów. Pierwszą jest fakt, ze rośnie on na polu sandrowym, a więc na terenach piaszczysto – żwirowych o niskiej wartości troficznej, a po wtóre historycznie – przez wiele lat stanowił on własność miasta Ełk. Po przejechaniu od Regla ok. 8 km dojeżdżamy do Ostrykołu. Znajduje się tu najstarszy na Warmii i Mazurach kościół drewniany pochodzący z 1667 r., obok którego rosną pomnikowe dęby. Z Ostrykołu kierujemy się w stronę wsi Lipińskie Małe po drodze mijając rzekę Ełk – najdłuższą na Pojezierzu Ełckim (114 km). Nieuregulowana, płynąca meandrami rzeka Ełk wraz z doliną zalewową jest bardzo wartościowym z punktu widzenia przyrodniczego ekosystemem. W dolinie łatwo zauważalne jest strefowe rozmieszczenie siedlisk łąkowych oraz roślinności szuwarowej. Środowisko to jest miejscem życia wielu gatunków owadów. W Lipińskich Małych ponownie przekraczamy rzekę Ełk. W miejscowości zachowało się kilka budynków z przełomu XIX/XX w.

Podążamy w kierunku linii kolejowej Ełk – Prostki, wzdłuż której, przebiegającą w sąsiedztwie drogą, podążamy w kierunku Tatarskich Gór. Po kilku kilometrach jazdy podążamy w kierunku widocznych wzniesień – Gór Tatarskich. Wyniesienia te są morenowymi ostańcami zbudowanymi z glin, wychodnymi utworów starszych od otaczającego je pola sandrowego. U podnóża Gór Tatarskich leży urokliwe, śródleśne jeziorko Tatary Duże. Około 20 metrów powyżej, w kulminacyjnym punkcie wzniesień, w średniowieczu funkcjonował gród jaćwieski. Znad jeziorka Tatary Duże udajemy się lasem w kierunku równie urokliwego jeziorka Żabie Oczko, po drodze mijając w podszyciu i runie chronione lub rzadko występujące rośliny, takie jak: irgę, ostrołódkę kosmatą, mącznicę lekarską, świdośliwę. Przed dotarciem nad Żabie Oczko, po trudach podróży można posilić się w przydrożnym barze. Jezioro otoczone dookoła lasem z szeroką, zagospodarowaną plażą w sezonie letnim licznie odwiedzane jest przez ełczan. Po odpoczynku kierujemy się w stronę wsi Barany po drodze mijając dobrze zachowany zabytkowy cmentarz. Tam po raz trzeci na trasie pokonujemy rzekę Ełk i udajemy się przez Malczewo do Mącz. Nad wsią dominuje góra Stróż, na szczycie której w średniowieczu istniało grodzisko jaćwieskie. W drodze towarzyszą nam malownicze widoki wzgórz morenowych. Kolejnym etapem naszej wędrówki jest wieś Szarek w której opieką konserwatorską objęto: żywotnik olbrzymi o obwodzie 2,3 m i wysokości 20 m, dąb szypułkowy 23 m wysokości i obwodzie 4,7 m oraz 4 lipy drobnolistnej o wysokości 22-24 m i obwodach 1,7- 3,3 m. Za miejscowością warto wspiąć się na górę Bunelkę, z której rozpościera się piękny widok na Ełk. Wzniesienie to w średniowieczu było grodziskiem jaćwieskim, po I wojnie światowej założony został tu cmentarz, na którym spoczywają żołnierze niemieccy i rosyjscy. Spod grodziska drogą polną, wzdłuż jeziora Szarek docieramy do Chruściel, skąd asfaltową szosą, w towarzystwie tym razem najgłębszego na Pojezierzu Ełckim jeziora Ełk (głęb. 56 m), docieramy na most przy ulicy Zamkowej, gdzie rozpoczęliśmy trasę.

Rzeka Ełk, zwana jest w górnym odcinku Mazurką lub Czarną Strugą (do jeziora Szwałk) oraz Łaźną Strugą od jeziora Szwałk (ew. od jeziora Litygajno) do jeziora Łaśmiady. Przepływa przez jeziora: Szwałk Wielki, Piłwąg, Łaźno, Litygajno, Łaśmiady, Straduńskie, Haleckie, Ełckie.

Jest prawym dopływem Biebrzy, uchodzącym do niej przed Goniądzem. Jej długość wynosi 113,6 km, zaś powierzchnia dorzecza 1624 km². W górnym biegu płynie przez pagórkowate Pojezierze Ełckie, przecinając duże kompleksy leśne, w tym Puszczę Borecką, w dolnym zaś przez równinne i podmokłetereny, w przeważającej części łąkowe. Odcinek rzeki od Modzelówki do ujścia rzeki Jegrznia z powodu przeprowadzonej w XIX wieku regulacji, która spowodowała całkowicie zarośnięcie downego koryta, nie jest spławny. Szlak wodny od Modzelówki biegnie Kanałem Rudzkim, uchodzącym do Biebrzy pod Osowcem. Starym korytem rzeki Ełk poprowadzono do Biebrzy wody innej rzeki, Legi. Na całej długości za wyjątkiem fragmentów trasy w Ełku i rejonie Grajewa woda przezroczysta, bardzo czysta. Jest to szlak łatwy, nieco bardziej uciążliwy w górnej części. Można go przebyć w ciągu 4-5 dni, lecz warto poświęcić nań więcej czasu z uwagi malownicze otoczenie i możliwość odbycia bocznych wycieczek. Trasa mało uczęszczana przez kajakarzy. Stosunkowo mało spotyka się również innych turystów.

106,8 – Czerwony Dwór. Wodować kajaki można na Czarnej Strudze przy moście drogowym na drodze wiodącej do wsi Mazury. Płytko, do jeziora Szwałk konieczne na dłuższych odcinkach holowanie kajaka.

106,3 – Ujście rzeczki do jeziora Szwałk Wielki. Na południowym wschodzie widoczna Wyspa Lipowa-rezerwat przyrody. Po przecięciu jeziora śródleśny przesmyk prowadzi na jezioro Piłwąg. Alternatywnym miejscem rozpoczęcia spływu jest wieś Szwałk nad jeziorem Szwałk Mały, z którego pod mostkiem drogowym (kolejnego miejsca, skąd można zacząć spływ) można dostać się na jezioro Szwałk Wielki.

105,2 – Wypływamy na jezioro Piłwąg. Otoczenie jeziora stanowi rezerwat przyrody „Mazury”, obejmujący wyspy na jeziorze. W zachodnim plosie za wyspami możliwość dobicia do brzegu w pobliżu rezerwatu przyrody „Lipowy Jar”.

103,5 – Trzystumetrowy przesmyk między jeziorem Piłwąg a jeziorem Łaźno. Na jeziorze Łaźno w pobliżu wylotu przesmyku zadrzewiona wyspa – wspaniałe miejsce na ustronny biwak. Naprzeciwko wyspy we wsi Borki sklep. Jeziorem Łaźno można popłynąć do miejscowości Rogojny i Mazury (ok. 4,5km)- kolejnych miejsc nadających się na rozpoczęcie spływu.

102,4 – Przesmyk na jezioro Litygajno we wsi Zamoście. We wsi sklep. Kolejne miejsce, e którym można rozpocząć spływ. Miejsce wodowania kajaka na prawym brzegu strugi łączącej Łaźno i Litygajno przy moście drogowym. Jezioro Litygajno ma pow. 1,6km² i głębokość 17m. Jezioro jest wąskie (maksymalnie 800m szerokości) i długie (4,7km). Na wschodnim (prawym) brzegu duża wieś Borki. W niej dużo domków letniskowych. Zachodni brzeg wyskoki i zalesiony.

97,7 – Wypływ Łaźnej Strugi z jeziora Litygajno. Początkowo brzegi zarośnięte szuwarami, potem lasem. Koryto zarośnięte wodną roślinnością (grzybień biały, grążel żółty, strzałka wodna, rdestnice itp.), która utrudnia posuwanie się do przodu. Pierwotne charakter rzeka ma do jeziora Łaśmiady. Bardzo malowniczo.

93,6 – Wieś Jelonek, most. Dalej pozostałości mostu kolejowego i most drogowy we wsi Wronki.

90,6 – Most na drodze do Giżycko-Olecko. Na skraju lasu z prawej strony ładne miejsce na biwak na piaszczystej skarpie. Uregulowany odcinek rzeki.

86,7 – Kije, most drogowy. Na prawym brzegu dogodne miejsce na biwak.

83,2 – Połom, most drogowy. We wsi na prawym brzegu sklep. Kilometr dalej następny most. Przed drugim mostem w Połomie ujście ujście Połoskiej Młynówki, którą podobno można dopłynąć do jeziora Świętajno i Dworackiego (8,6 km, z czego 6,3 km rzeczki), pokonując zwalone drzewa i zatory z gałęzi.

77,1 – Ujście Łaźnej Strugi do jeziora Łaśmiady, największego na trasie. Akwen ten ma 8,8 km² pow. i około 44m głębokości. Przy wietrzenej pogodzie niebezpieczeństwo mogą stanowić wysokie fale, szczególnie w południowej części jeziora. Nad jeziorem ośrodki wypoczynkowe. Kilkaset metrów od wpływu, w lesie na lewym brzegu dogodne miejsce na biwak w pobliżu wsi Sajzy (sklep, bar).

72,5 – Połączenie zatoki, do której uchodzi Łaźna Struga z głównym plosem Łaśmiad. Płynąc na zachód można dopłynąć jeziorami Ułówki i Rekąty oraz zanieczyszczoną rzeczką do wsi Stare Juchy (gotyski kościół, sklepy zaopatrzone niż w Sajzach) i dalej do jez. Jędzelewo.

70,3 – Malinówka, przesmyk na jezioro Straduńskie, most.

67,5 – Straduny, most, młyn- przenoska ok. 50m. Sklepy. Kościół (XVIIIw.), dwór (XIXw.) i budynek szkoły (XIXw.). Pięćset matrów za przenoską most na trasie Olecko-Ełk. Rzeka Ełk jest większa niż Łaźna Struga i wodna roślinność nie powoduje już utrudnień w czasie płynięcia.

65,0 – Ujście rzeki Ełk do jeziora Haleckiego. W jego wschodniej części pole namiotowe.

64,1 – Miluki, wypływ Ełku z jeziora Haleckiego, most.

58,4 – Most kolejowy, początek zabudowań Ełku.

57,2 – Ełk, most drogowy na trasie na Augustowa. Dalej most kolejki wąskotorowej.

54,5 – Ełk, most kolejowy, kamieniste bystrze, płytko. Dwa kolejne mostki.

53,3 – Ełk, most na drodze do Grajewa. Trzysta metrów dalej ujście rzeki do jeziora Ełckiego. Przy ujściu stanica PTTK, przystań kajakowaw polem namiotowym. Jeziorem Ełckim można udać się na zachód, by po przeniesieniu kajaków na jezioro Sunowo i przepłynięciu go przewieźć je następnie nad jezioro Druglin Duży do Rożyńska i popłynąć Szlakiem Michałą Kajki do jeziora Tyrkło, stanowiącego część systemu wodnego Wielkich Jezior Mazurskich.

49,7 – Barany, wypływ rzeki z jeziora, most.

47,5 – Nowa Wieś Ełcka, most kolejowy. Trzysta metrów dalej jazy i młyn, przenoska. We wsi sklep. Dalej most drogowy. Za odcinkiem wsród łąk i szuwarów rzeka wpływa do lasu. Bardzo malowniczo ,wspaniałe miejsce do kąpieli.

39,6 – Lipińskie Małe, most kolejowy, dalej most drewniany. Gospodarstwo agroturystyczne „Przystanek Lipińskie” – Pole namiotowe, pracownia ceramiczna, można wziąć udział w warsztatach ceramicznych i kupić pamiątki regionalne.

34,6 – Ostrykół, most drogowy. We wsi malowniczy kościół drewniany z XVIIw. z cennymi malowidłami oraz dąb- pomnik przyrody. Most kolejowy.

32,2 – Prostki, most drogowy. We wsi sklepy. Około 1,5 km w dół rzeki na lewym brzegu na skraju lasu widoczny z wody słup graniczny z 1545 roku, upamiętniający hołd złożony przez Albrechta Hohenzollerna królowi polskiemu, oznaczający przebieg granicy między Wielkim Księstwem Litewskim a Księstwem Pruskim. Można się do niego udać pieszo od drewnianego mostku położonego kilkaset metrów od mostu drogowego. W tej okolicy w 1656 roku wojska polsko-litewskie dowodzone przez hetmana Wincentego Gosiewskiego zwyciężyły wojska brandembursko-szwedzkie, co H.Sienkiewicz opisał w „Potopie”.

30,2 – Bogusze, most, sklep. Około kilometra dalej jaz. Zależnie od stopnia podniesienia stawideł można przepłynąć lub trzeba przenieść kajaki (niewygodne wyjście z wody po płytach betonowych).

28,6 – Z lewej strony wejście na jezioro Toczyłowo (około 600m strugi, nad jeziorem kąpielisko wiejskie). Łąki, trzcinowiska, rzeka aż do Modzelówki uregulowana.

25,8 – Most na trasie Grajewo- Rajgród.

22,0 – Szymany, most drogowy.

16,5 – Modzelówka, jaz i most. Przenoska. Przy leśniczówce z lewej strony nad Kanałem Kuwasy można biwakować po uzgodnieniu. W odległej o 5 km Rudzie sklep i bar. Odtąd płynąć należy Kanałem Rudzkim, skracając bieg rzeki do Biebrzy, gdyż w starym korycie Ełku jest zbyt mało wody. Można obejrzeć zarośnięte starorzecze po spacerze śródłąkową drogą na wschód. Na mokradłach można spotkać żurawie.

13,6 – Sojczyn Grądowy, most. Kanał wybudowany w XIX w. nabrał na niektórych odcinkach charakteru rzeki i pojawiają się nawet meandry.

8,5 – Przechody, most drogowy.

4,0 – Białogrady, most drogowy.

1.,0 – Osowiec, most drogowy i kolejowy, silne bystrze. Należy płynąć uważnie- ostre kamienie. Można udać się stąd ścieżką dydaktyczną nad Biebrzę, jak również około 3 km do Twierdzy Osowiec i siedziby Biebrzańskiego Parku Narodowego, m.in. celem uzyskania zezwolenia na kontynuowanie spływu Biebrzą.

Międzynarodowy Szlak Rowerowy EuroVelo o numerze R 11 jest częścią najpopularniejszego w Europie międzynarodowego systemu dwunastu szlaków/tras EuroVelo, w tym szczególnie rowerowych, o łącznej długości 63.505 km.

Międzynarodowy Szlak Rowerowy EuroVelo R 11 zbliża się do Szlaku Tatarskiego w okolicach Grajewa. Szlak rozpoczyna się w Atenach (Grecja) i prowadzi poprzez kraje Europy Południowej, Polskę, kraje nadbałtyckie, aż do Przylądka Północnego w Norwegii. Ma charakter poznawczo-przyrodniczy, przebiegając przez tereny Wigierskiego i Biebrzańskiego Parku Narodowego, Puszczy Augustowskiej, Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi. Przechodzi także od przejścia granicznego z Litwą w Ogrodnikach przez miejsca i miejscowości związane z historią tych ziem: Sejny, Wigry, Augustów, Wiznę, Łomżę, Nowogród. Włączenie Szlaku Tatarskiego za pomocą łącznika do EuroVelo jest istotnym wzbogaceniem jego o dziedzictwo przyrodnicze, historyczne i poznawcze powiatu ełckiego. Jednym z miejsc. które można odwiedzić jest leżący stosunkowo niedaleko szlaku gospodarstwo agroturystyczne Przystanek Lipińskie.

Szlak pieszy i rowerowy wiodący z miejscowości Prostki przez Ostrykół, Lipińskie Małe, Ełk, Olecko, Gołdap i dalej do Ozierska. Szlak prowadzi też w drugą stronę do Białegostoku, Supraśli i Augustowa.